Karin is geinterviewd voor het blad Tuin & Landschap, Vakblad voor de groenvoorziening. 1 februari 2007, 29e jaargang, 3.
Van niemandsland tot florerend wijkpark
Braakliggende terreinen middenin de stad ontsieren het aanzien van de openbare ruimte. Creatief Beheer in Rotterdam richt ze daarom tijdelijk in met groen. Zonder een vaststaand ontwerp, maar wel met veel inbreng van omwonenden. Dit resulteert in vrolijke rommelgebieden met een grote sociale betrokkenheid onder de buurtbewoners.
Tekst: Miranda Vrolijk / Beeld: Rens Kromhout
'Welkom in uw tuinhuis, zet een bak koffie, thee of limo en doe gewoon mee'. Grote letters op het tuinhuisje van het Rotterdamse Proefpark de Punt nodigen iedereen uit om in in het 40 bij 200 m2 park even uit te blazen en een praatje te maken. Jaap Schipper grijzend, leren jack en alpinopetje, is er vaste klant. Elke dag laat hij zijn hondje uit in het park om daarna gezellig bij de ouderwetse houtkachel in het tuinhuisje 'een bakkie te doen'. ,,Ik kom van het platteland, dus ik vind het hier prachtig.''
Stukken niemandsland
Het groengebied in de deelgemeente Delfshaven wordt sinds oktober 2004 beheerd door Creatief Beheer, een organisatie die vijf jaar geleden is opgericht door kunstenaar en hovenier Karin Keijzer en haar partner Rini Biemans, eveneens kunstenaar. Zij ergerden zich aan de vele braakliggende terreinen in Rotterdam, ontstaan door grootscheepse herstructureringen. Stukken niemandsland die in afwachting van nieuwbouw soms jarenlang leegstaan met een groot hek eromheen en compleet verpauperen. ,,Dan heb je een dure woning gekocht en kijk je tegen een puinzooi aan, waar niemand zich verantwoordelijk voor voelt. Wij vonden dat dit ook anders kon'', legt Keijzer uit.
De twee zagen in een tijdelijke groene inrichting de oplossing voor de afzichtelijke terreinen. Maar het is wel zaak dat de omwonenden betrokken worden bij de inrichting, groen wordt zo gebruikt als verbindende factor in de wijk. ,,Het gaat erom dat bewoners de openbare ruimte weer gaan zien als hun bezit waar ze zich verantwoordelijk voor voelen'', zegt Keijzer. ,,En dat bereik je niet met het eentonige onderhoudsarme groen waarmee veel gemeentes doorgaans de openbare ruimte inrichten.'' Volgens haar bereik je dat wel door de inrichting meer op zijn beloop te laten door de omwonenden te betrekken en af te wachten met wat voor ideeën zij komen.
Zesde project
Proefpark de Punt is het zesde terrein dat door Creatief Beheer is ingericht. Ze kreeg hiervoor opdracht van het ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, deelgemeente Delfshaven, Com.Wonen en Bureau de Werkplaats. Van deze partijen kreeg ze een jaarlijks budget ter beschikking voor de eerste drie seizoenen. Dit was een stap vooruit in vergelijking met de eerste projecten. Dit bood Keijzer en Biemans de kans hun methodiek langduriger uit te testen en uit te werken. De methode heeft inmiddels bewezen een samenbindende factor in een wijk te zijn. Proefpark de Punt werd in 2005 bovendien bekroond door de Nederlandse tak van Child Friendly Cities als meest kindvriendelijke project.
Vorige projecten waren een buurttuin aan de Schieveenstraat, het zogenoemde Wilgenterrein aan de Zaagmolenstraat en het Brancoplein in het Oude Noorden. Deze groene ruimtes zijn inmiddels weer verdwenen omdat er nieuwbouw is verrezen.
Proefpark de Punt is echter bedoeld als testcase naar een permanente inrichting op de Creatief Beheer Manier in het toekomstige Dakpark. Tegenover het terrein waar op termijn ook huizen worden gebouwd, wordt in 2010 op een voormalig rangeerterrein een dakpark gerealiseerd. Buro Sant & Co in Den Haag heeft voor het 5 ha grote park het ontwerp gemaakt. Daarin is een plek van 3.000 m2 wit gelaten: deze ruimte wordt ingericht door Creatief Beheer. ,,Door die vaste plek voelen we ons nu echt serieus genomen, we zijn niet langer die kunstenaars die lekker aan het friemelen zijn'', zegt Keijzer.
Hippiesfeer
Bij het overzien van het Rotterdamse proefpark doet het in winterrust rommelig aan. Er hangt een ietwat hippie-achtige sfeer door de vrolijke kleuren waarin het tuinhuisje is geschilderd en de al eerder genoemde uitnodiging tot het drinken van een gezellig kopje koffie. Ook het 't Tuimeltje - een duiventil voor Turkse tuimelaars - en het werkatelier - een keet met al het tuingereedschap - zijn in frisse kleuren geschilderd. Een streng lampjes die dwars door het gehele park loopt, maakt de associatie met de jaren zestig jeugdcultuur compleet.
Keijzer vertelt dat het groengebied grofweg in vijven is te verdelen: als eerste een ontmoetingsplek voor ouders met jonge kinderen. In dit gedeelte staat het tuinhuisje met daarom heen ronde tafeltjes met zitjes van boomstammen, verscheidene bloemperken en allerlei speelaanleidingen zoals een klimtoestel van touwen. ,,We zijn de wipkip voorbij'', lacht Keijzer. Vervolgens een tuiniergedeelte, leerlingen van de naburige Eloutschool hebben dit deel ingericht. Het werkatelier staat in het derde gedeelte, daarin worden bijvoorbeeld vogelhuisjes in elkaar getimmerd. Vervolgens ligt daarachter een groot voetbalveld met helemaal achterin ten slotte het zogenoemde 'Hutcity', een ruimte waar de oudere kinderen zich kunnen vermaken ver van hun ouders vandaan die zich voornamelijk op de ontmoetingsplek ophouden.
Bovenstaande indeling had Keijzer al gemaakt voordat ze de wijk in trok om de bewoners warm te maken voor het park. ,,Gewoon bij de eerste voordeur aanbellen.'' Ook had ze het gebied afgezet met kale boomstammen en hier en daar een houten plattelandshekje. Beide elementen zorgen voor een landelijke sfeer in het gebied, een thema dat Keijzer in alle projecten toepast. Vervolgens is ze met hulp van vele buurtbewoners het park gaan inrichten.
Eigen looproutes
Hun inbreng is onder andere terug te zien in het tuiniergedeelte. De leerlingen van de naburige school leerden Van Keijzer wat er allemaal in een tuin thuishoort en vervolgens hebben ze zelf de perken, een betegeld pleintje en een berceau gemaakt. Ook de padenstructuur kreeg onder invloed van de buurtbewoners vorm. ,,Wanneer een ruimte geen gebaande paden heeft, zie je mensen altijd hun eigen looproutes maken. Dat gebeurde ook in het Proefpark, daarvan heb ik uiteindelijk paadjes van houtsnippers gemaakt'', legt de kunstenaar uit.
Daarnaast zijn uit de buurtcontacten leuke initiatieven voortgekomen als 't Tuimeltje. Hierin trainen omwonenden Turkse tuimelaars, dit zijn duiven die een koprol achterover kunnen maken. Verder zijn er heel wat mensen, zowel volwassen en kinderen, die in het voorjaar en de zomer elke dag even naar het park komen om de beplanting te verzorgen. Bovendien worden er op initiatief van de voornamelijk allochtone omwonenden volop groenten in het park geteeld. ,,We laten geen ruimte ongebruikt'', lacht Keijzer.
Volgens de kunstenaar/hovenier is het grote voordeel van deze losse manier van inrichten, de grotere betrokkenheid van de mensen bij hun omgeving omdat ze er zelf zorg voor dragen. Tegelijkertijd zijn ze meer bij elkaar betrokken doordat ze elkaar veelvuldig ontmoeten in het groengebied. ,,De parken en wijktuinen waren er maar voor een korte tijd, dat realiseerden we ons terdege, maar wat er uiteindelijk overblijft is sociale cohesie, betrokkenheid. Net als tuinen moet je dit natuurlijk wel onderhouden.” En dat de door Creatief Beheer ingerichte ruimtes niet het aanzien hebben van een keurig ontworpen groengebied, deert Keijzer allerminst. ,,Ik zie ze als levend kunstwerken die continu veranderen.''
Filmpjes over Creatief Beheer via:
www.tuinenlandschap.nl
